Het grootste verschil tussen een stichting en een vereniging is dat een stichting door één persoon kan worden opgericht en geen leden heeft, terwijl een vereniging moet worden opgericht door twee of meer personen, en leden telt. Wanneer je kiest voor een stichting of een vereniging, hangt af van de activiteiten en de vraag of je inspraak wilt. Zo vindt sport vaak in verenigingsverband plaats en leent een stichting zich goed voor bijvoorbeeld natuurbehoud. Bij de oprichting van een stichting of een vereniging wordt altijd een notaris ingeschakeld.
Oprichtingsakte
Een onderdeel van de oprichtingsakte vormen de statuten. Bij de inschrijving bij de Kamer van Koophandel moet daar een notarieel afschrift van de statuten ter inzage worden neergelegd. Ook komen de namen en de verdere gegevens van bestuurders in het register te staan, net als van diegenen die volgens de statuten bevoegd zijn de stichting of vereniging te vertegenwoordigen. De inschrijving in het handelsregister moet actueel te zijn; als er bestuurswisseling plaatsvindt, moet de Kamer van Koophandel dit weten.
De stichting
Een stichting probeert door middel van een vermogen haar doel te verwezenlijken. Oprichters en bestuurders mogen geen uitkeringen ontvangen. Het bestuur benoemt zelf nieuwe bestuursleden.
In de wet staat dat iedere bestuurder zijn bestuurstaak behoorlijk moet uitoefenen. Als onbehoorlijk bestuur leidt tot schade voor de stichting en het bestuur daarover een ernstig verwijt kan worden gemaakt, is het bestuur collectief aansprakelijk. Als een bestuurder vooraf kon weten dat de stichting verplichtingen, die hij heeft aangegaan, niet kan nakomen is hij tegenover anderen persoonlijk aansprakelijk voor het plegen van een onrechtmatige daad, een wanprestatie of misleiding. De overige bestuurders kunnen ook worden aangesproken als gehandeld is op basis van een collectief bestuursbesluit. Een stichting ontvangt uitsluitend vrijwillige bijdragen.
De vereniging
Het belangrijkste orgaan van de vereniging is de algemene ledenvergadering. Ieder lid heeft daar in beginsel tenminste één stem. De algemene ledenvergadering benoemt het bestuur. Een vereniging mag niet als doel hebben om winst te maken voor de leden. Winst mag alleen maar ten goede komen aan de vereniging zelf. Als het bestuur een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid inschrijft in het register, zijn de bestuurders niet hoofdelijk aansprakelijk.
Net als bij de stichting geldt wel dat iedere bestuurder zijn bestuurstaak behoorlijk moet vervullen. En ook voor een vereniging geldt een collectieve aansprakelijkheid van het bestuur, als onbehoorlijk besturen schade voor de vereniging veroorzaakt en het bestuur daarover een ernstig verwijt kan worden gemaakt. Ieder jaar moet de ledenvergadering het jaarverslag en het gevoerde beleid goedkeuren. Daarna geldt die collectieve aansprakelijkheid van het bestuur niet meer. Als een bestuurder vooraf kon weten dat de vereniging verplichtingen, die hij heeft aangegaan, niet kan nakomen is hij tegenover anderen persoonlijk aansprakelijk voor het plegen van een onrechtmatige daad, een wanprestatie of misleiding. De overige bestuurders kunnen ook worden aangesproken als gehandeld is op basis van een collectief bestuursbesluit.
Bij een vereniging betalen leden contributie, tenzij dit in de statuten anders is geregeld. Daarin kan ook staan dat donateurs eenzelfde jaarlijkse verplichting hebben. De statuten van een vereniging of stichting kunnen altijd worden gewijzigd. Bij de vereniging moeten de leden wel eerst instemmen. Bij een stichting besluit het bestuur. Voor een statutenwijziging moet een akte bij de notaris worden gemaakt.